Regulacja rzeki dział hydrotechniki mający na celu doprowadzenie koryta rzecznego do stanu kontrolowanego przepływu wód. Polega na zaprojektowaniu parametrów przepływu: a zwłaszcza prędkościach przepływu.
Dlaczego ludzie regulują rzeki? Niewątpliwie zmiany cywilizacyjne tj przyrost ludności i z tym związane osiedlanie się coraz większej liczby ludzi w pobliżu rzek a nawet bezpośrednio nad rzeką doprowadziło do wielu katastrof. Odcinek Wisły na którym znajduje się OS płynie aż przez trzy miasta: Wisłę, Ustroń i Skoczów.
Rozmawiałem z Sz. P. Czesławem Witańskim projektantem w specjalności hydrotechnicznej oraz emerytowanym pracownikiem RZGW. Zgodnie stwierdziliśmy, że zabierając tereny brzegowe niewątpliwie narażamy się na kaprysy rzeki. Dlatego zastanów się czy chcemy dzikie rzeki wymagające ochronnego pasa brzegowego czy terenów użytkowych.
Faktem jest, że ludzie od wieków budowali miasta nad rzekami.
Wezbrania Wisły 2010 i 2012 doprowadziły do naruszenia konstrukcji łukowego betonowego ciężkiego mostu w Skoczowie zdjęcie nr 1. Pozostaje kwestia czy most został prawidłowo skonstruowany na tzw wodę stuletnią czyli prawidłowo dobrano światło mostu.
zdj. 1 Most drogowy w Skoczowie
Konstrukcja progu - w zaprojektowane koryto wpasowano basenik z pionowym progiem podpiętrzającym wodę. Spadająca z progu woda wytraca swą prędkość prawie do 0 w zależności od ilości płynącej wody. W sytuacji powodziowej kiedy ponad progiem przelewa się ponad 3m wody wszystkie te progi nic nie znaczą, jedynie jazy regulują globalny przepływ. Wiec śmiem sądzić, że progi poprostu zaprojektowano na coroczną wiosenną śniegówkę. Betonowy próg jest odporny na erozję dan rzeki oraz świetnie pasuje letnim turystą pod względem komfortowego wypoczynku oraz bezpieczeństwa kąpieli w rzece.
Pozytywna ekologicznie regulacja umożliwiająca rybą wędrówkę w górę rzeki. Istnieją dwie metody: pierwsza metoda polega na wykonaniu w rzece sztucznego bystrza z narzuconymi nieregularnie kamieniami.
zdj 2 Sztuczne ala`bystrze
zdj 3 Konstrukcja kombinowana
zdj 4 JAZ Kiczyce
Drugi sposób polega na wykonaniu standardowego progu z basenikiem oraz osobnego koryta / kanału o łagodnym nachyleniu dna z dużą prędkością przepływu dla wabienia ryb prądolubnych. W ten sposób wykonano przepławkę tylko przy jazie w Wiśle Obłaźcu i stwierdzam fakt że, widziałem w niej ryby.
Przepławki na Górnej Wiśle rozwiązano w sposób łagodnych schodków przez które miały przeskakiwać ryby. Niestety w przepławkach schodkowych nie zadbano o odpowiednie prędkości przepływu. Na większości progach nie ma w ogóle przepławek. Pan Witański wspomniał, że latach 80`tych była koncepcja wykonania na każdym progu przepławki.
zdj 5 Kompletne nieporozumienie
zdj 6 Wydobywanie żwiru w Ochabach - miejscowość poniżej Skoczowa
Zajrzyjmy do literatury fachowej, wyciągam moje TABLICE INŻYNIERSKIE Poznań 1958r. PWN i znajduję Dział HYDRAULIKA - rysunek progu wodnego z basenikiem skan 1
skan 1 Obliczanie hydrauliczne rozpraszania energii na wypadzie budowli wodnych
Stare jazy kamienne na Górnej Wiśle zostały wykonane zgodnie z wytycznymi z TABLIC INŻYNIERSKICH, zdj 4. W późniejszych latach zaczął królować beton i progi zyskały kształt zupełnie pionowy ze względu na wygodę systemu deskowań szalunkowych.
skan 2 Zakres stosowania konstrukcji betonowych
Regulacja rzeki górskiej w zgodzie z naturą lub rewitalizacja terenów zdegradowanych oby takie cele przyświetlały administratorom rzek, projektantom, firmą wykonawczym.
Film Nad Rabą kruszeje beton!
